Chuyển đổi xanh – Động lực tăng trưởng mới cho doanh nghiệp Việt Nam?
Nhiều doanh nghiệp đã xem kinh doanh xanh như một chiến lược cạnh tranh, đặc biệt là các tập đoàn lớn và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đang tích cực chuyển đổi sang mô hình kinh tế carbon thấp. Tuy nhiên, đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME), liệu họ có đủ khả năng tham gia vào quá trình này?
Các tập đoàn lớn tại Việt Nam như Vinamilk đã đầu tư mạnh vào công nghệ giảm phát thải, thân thiện với môi trường. Doanh nghiệp này đã triển khai phần mềm quản lý vận hành để tối ưu hóa năng lượng, sử dụng robot LGV thay thế xe nâng cũ giúp giảm tới 62% khí thải, cùng hệ thống thu hồi nhiệt giúp tiết kiệm điện. Khoản tiết kiệm tài nguyên hiện tại và tương lai được đánh giá sẽ mang lại lợi ích lớn hơn chi phí đầu tư ban đầu, nhất là trong bối cảnh giá nguyên, nhiên liệu ngày càng gia tăng.
Chuyển đổi xanh không còn là một lựa chọn mà đã trở thành yêu cầu bắt buộc. Việt Nam đang đối mặt với những thách thức nghiêm trọng từ biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường và suy giảm tài nguyên thiên nhiên. Đồng thời, các thị trường lớn như EU, Mỹ và nhiều quốc gia phát triển cũng ngày càng siết chặt quy định bảo vệ môi trường, buộc các doanh nghiệp hợp tác với họ tại Việt Nam phải đáp ứng các tiêu chuẩn xanh.
Phát biểu tại lễ phát động "Chuyển đổi xanh - Chung tay vì một Việt Nam phát triển bền vững" ngày 28/3/2025, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành nhấn mạnh: “Nhiều doanh nghiệp đã coi kinh doanh xanh là chiến lược cạnh tranh, đặc biệt là các tập đoàn lớn và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đang tích cực chuyển đổi sang mô hình kinh tế carbon thấp. Tuy nhiên, phần lớn doanh nghiệp SME vẫn còn lúng túng, thậm chí chưa hiểu rõ bản chất và vai trò của chuyển đổi xanh”.
SME có thể chuyển đổi xanh như thế nào?
Giám đốc Điều hành R&D Vinamilk, ông Nguyễn Quốc Khánh – thành viên Ban Chỉ đạo dự án Net Zero của Vinamilk cho biết: “Đối với SME, việc không có vốn đầu tư lớn không đồng nghĩa với việc không thể chuyển dịch xanh. Các doanh nghiệp này có thể bắt đầu từ những giải pháp phù hợp với mô hình sản xuất và quy mô của mình, như giảm thiểu rác thải nhựa, tiết kiệm nước và điện – những giải pháp không đòi hỏi vốn đầu tư lớn nhưng mang lại hiệu quả thiết thực”.
Điểm quan trọng nhất trong chuyển đổi xanh không chỉ nằm ở công nghệ hay tài chính, mà còn ở nhận thức của lãnh đạo doanh nghiệp, người lao động và toàn bộ cộng đồng doanh nghiệp. Nếu có nhận thức đúng đắn, các hành động chuyển đổi xanh có thể được triển khai ngay lập tức với chi phí tối thiểu.
Ông Nguyễn Quốc Khánh, Giám đốc Điều hành R&D Vinamilk phát biểu tại hội thảo "Net zero - Chuyển dịch xanh: Cơ hội cho người dẫn đầu"
Chính sách hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi xanh
Chính phủ đã và đang triển khai hàng loạt chính sách để hỗ trợ doanh nghiệp trong quá trình chuyển đổi xanh, bao gồm:
- Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến 2050.
- Chỉ thị 44/CT-TTg ngày 09/12/2024 của Thủ tướng Chính phủ, thúc đẩy thực hiện các giải pháp tăng trưởng xanh, trong đó Bộ Nông nghiệp và Môi trường đóng vai trò chủ chốt.
- Quyết định 232/QĐ-TTg ngày 24/1/2025, phê duyệt Đề án thành lập và phát triển thị trường carbon tại Việt Nam, nhằm tối ưu chi phí cắt giảm phát thải khí nhà kính và tạo nguồn tài chính mới cho các dự án phát triển xanh.
- Dự thảo Quyết định về tiêu chí môi trường đối với dự án đầu tư được cấp tín dụng xanh và phát hành trái phiếu xanh, làm cơ sở pháp lý để đánh giá và xác nhận các dự án có lợi ích môi trường rõ ràng.
Bên cạnh nguồn vốn trong nước, doanh nghiệp còn có thể tiếp cận các dự án hỗ trợ từ nước ngoài. Các tổ chức như Ngân hàng Đầu tư Châu Âu (EIB) hay Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) đang đẩy mạnh đầu tư vào Việt Nam thông qua các chương trình tín dụng xanh.
Phó thủ tướng Trần Hồng Hà gặp mặt đại diện Ngân hàng Đầu tư Châu Âu (EIB), Phó chủ tịch Nicola Beer
Chuyển đổi xanh – Xu hướng hay bắt buộc?
Chuyển dịch xanh không chỉ là một xu hướng mà đã trở thành một cam kết toàn cầu. Việt Nam cũng không nằm ngoài cuộc đua này. Không một quốc gia nào có thể đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 (net zero) mà không có sự tham gia toàn diện của doanh nghiệp. Vì vậy, thay vì chờ đợi, SME cần chủ động tìm kiếm cơ hội trong làn sóng chuyển đổi này để phát triển bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
