Tổ chức Science Based Targets initiative (SBTi) – một trong những đơn vị chủ chốt trong việc định hướng hành động bền vững về môi trường của doanh nghiệp phù hợp với các mục tiêu toàn cầu về hạn chế biến đổi khí hậu – vừa công bố Tiêu chuẩn Net-Zero dành cho các tổ chức tài chính (Financial Institutions Net-Zero Standard – viết tắt FINZ). Bộ tiêu chuẩn này nhằm giúp các ngân hàng và nhà đầu tư thiết lập các mục tiêu phù hợp với phát thải ròng bằng 0 trong các hoạt động như cho vay, đầu tư, bảo hiểm và thị trường vốn.

Một trong những yêu cầu then chốt được đưa ra là việc các tổ chức tài chính phải công bố "chính sách minh bạch về nhiên liệu hóa thạch", yêu cầu chấm dứt ngay việc tài trợ cho các dự án mới liên quan đến nhiên liệu hóa thạch và ngừng cấp vốn cho các công ty dầu khí đang mở rộng hoạt động nhiên liệu hóa thạch trước năm 2030.

Bối cảnh ra đời tiêu chuẩn FINZ

SBTi được thành lập vào năm 2015, với sứ mệnh đưa việc thiết lập mục tiêu môi trường dựa trên cơ sở khoa học trở thành chuẩn mực trong quản trị doanh nghiệp. Tổ chức này chuyên xây dựng và thúc đẩy các phương pháp tốt nhất về giảm phát thải và đặt mục tiêu net-zero phù hợp với khoa học khí hậu, đồng thời hỗ trợ kỹ thuật, đánh giá độc lập và xác nhận mục tiêu cho các công ty.

Năm 2021, SBTi đã công bố Tiêu chuẩn Net-Zero liên ngành cho doanh nghiệp (Corporate Net-Zero Standard). Tiêu chuẩn mới FINZ được xây dựng để bổ sung cho tiêu chuẩn liên ngành đó, trong khi tiêu chuẩn trước tập trung vào Scope 1, 2 và phần lớn Scope 3, thì FINZ tập trung cụ thể vào các hoạt động đặc thù của ngành tài chính như:

  • Cho vay ngân hàng
  • Đầu tư của tổ chức sở hữu tài sản (asset owner)
  • Đầu tư của đơn vị quản lý tài sản (asset manager)
  • Hoạt động bảo hiểm
  • Hoạt động trên thị trường vốn

Yêu cầu của tiêu chuẩn FINZ

Các tổ chức tài chính muốn thiết lập mục tiêu phù hợp cần:

  • Cam kết ở cấp độ tổ chức đạt phát thải ròng bằng 0 trước năm 2050 hoặc sớm hơn.
  • Xác định các hoạt động tài chính nằm trong phạm vi áp dụng ("in-scope"), tức là chiếm từ 5% doanh thu trở lên, phân nhóm theo mức độ ưu tiên:
    1. Nhiên liệu hóa thạch – ưu tiên cao nhất
    2. Giao thông, công nghiệp, năng lượng, bất động sản, rừng, đất và nông nghiệp (FLAG)
    3. Các lĩnh vực khác và các phân nhóm cụ thể

Đối với từng hoạt động “in-scope”, các tổ chức tài chính cần thực hiện đánh giá năm cơ sở bao gồm: kiểm kê phát thải khí nhà kính (GHG), tỷ lệ phù hợp khí hậu của từng hoạt động, và tỷ lệ tài trợ năng lượng sạch so với nhiên liệu hóa thạch.